Giới trẻ hào hứng chung tay bảo tồn nghệ thuật múa rối

Thứ ba - 10/11/2020 04:20 71 0

Những ngày qua, các bạn trẻ TP. HCM và Tỉnh Đoàn Bình Phước đã cùng thực hiện nhiều hoạt động ý nghĩa và thiết thực nhằm góp sức bảo tồn nghệ thuật múa rối.

Đối với người Việt, múa rối mang đậm bản sắc văn hóa, tính cộng đồng và nhân văn. Tuy nhiên, nguồn nhân lực làm việc trong ngành nghệ thuật dân gian này hiện đang hạn chế và thiếu những người trẻ để tiếp tục “giữ lửa” cho tương lai.

Mở đầu bằng cuộc hội ngộ đầy nhân duyên

Vào đầu tháng 12, tại Ngày Văn hóa hòa bình năm 2019 ở TP. Hồ Chí Minh, Bí thư Tỉnh Đoàn Bình Phước Trần Quốc Duy và anh Phan Tuấn Quốc - Trưởng nhóm Mekongaholics (Nhóm Nghiên cứu văn hóa cộng đồng Việt Nam - ASEAN) đã gặp lại nhau sau nhiều năm và cùng trò chuyện về ước vọng phát huy sức trẻ để giữ gìn, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống Việt.

Từ đó, trong 02 mùa dịch, cả hai đã bắt tay vào việc thiết kế chuỗi các hoạt động tại tỉnh Bình Phước; trong đó, Tỉnh Đoàn Bình Phước cùng Mekongaholics sẽ phối hợp tổ chức tập huấn nâng cao năng lực phát triển văn hóa cộng đồng theo nhu cầu thực tế của địa phương thông qua việc ứng dụng nghệ thuật múa rối trong dạy, học tích hợp liên ngành bằng mô hình STEAM.

Cả hai bên sẽ từng bước triển khai và nhân rộng các sân chơi kể chuyện, tương tác với rối nhằm phát huy kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng ngôn ngữ, tư duy sáng tạo... phục vụ những hoạt động ngoại khóa trong các trường học, TT Hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh và các Nhà Thiếu nhi trên toàn tỉnh; qua đó gắn kết nghệ thuật múa rối với các nguồn lực, lực lượng xã hội trong bảo tồn, phát triển văn hóa dân gian, truyền thống và hiện đại.

Hướng đến cộng đồng với thông điệp tử tế

Bạn trẻ Phan Tuấn Quốc kỳ vọng có thể kết nối với các cá nhân, tổ chức, cùng chia sẻ mục tiêu xây dựng nền tảng xã hội phát triển bền vững, lấy trẻ em làm trung tâm với công cụ giáo dục sáng tạo và giáo dục cảm xúc bằng nghệ thuật kể chuyện, tương tác với rối. Theo anh, đây là nhu cầu thực tế ở các địa phương nhưng nhiều nơi vẫn chưa nhận thấy.
“Mình mong sẽ tìm được một số anh, chị muốn ứng dụng nghệ thuật rối vào công việc chuyên môn như: giảng dạy ngôn ngữ, thuyết trình văn hóa, bảo tồn di sản, phát triển kỹ năng mềm... để tập huấn cho họ và hy vọng họ có thể tập huấn lại cho những người chung ngành, nghề hay cùng sở thích.”, anh Quốc chia sẻ.

Anh Quốc là người đã góp sức hóa rác thành chú rùa khổng lồ khi Nhóm Mekongaholics và cán bộ Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm đã cùng thiết kế, gia công và lắp đặt mô hình rùa biển khổng lồ từ rác tái chế tại Bãi Ông (Cù Lao Chàm, tỉnh Quảng Nam) vào tháng 7/2019. Mô hình này đã đạt giải Nhất Cuộc thi “Nghệ thuật tái chế” trong khuôn khổ Chương trình “Thúc đẩy sáng tạo vì một thế giới không rác thải” do UNESCO và Coca-Cola phối hợp tổ chức.

Góp “sức trẻ” để bảo tồn văn hóa Việt

Chung tay để tăng hiệu quả và sự lan tỏa của Dự án là lực lượng Đoàn Thanh niên tỉnh Bình Phước, đại diện là anh Trần Quốc Duy với sự phối hợp chặt chẽ cùng Nhóm Mekongaholics.
Được biết, anh Duy và Người đẹp du lịch Việt Nam 2011 Huỳnh Thị Ngọc Hân từng là Đại sứ sinh viên quốc tế, Đại sứ hữu nghị tại TP. Brisbane (bang Queensland, nước Úc), Đại sứ Hội nghị Thượng đỉnh kinh tế các thành phố Châu Á - Thái Bình Dương. Trong quá trình du học, cả hai đã cùng hàng chục sinh viên Việt Nam tổ chức gần 20 sự kiện trên đất Úc để quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam đến bạn bè các nước.

Riêng anh Duy từng được chọn cử là lãnh đạo đoàn đại biểu thanh niên Việt Nam trong hàng chục chương trình giao lưu thanh niên quốc tế; qua đó, anh đã tận dụng từng khoảnh khắc để giới thiệu nét đẹp văn hóa Việt đến đại biểu các nước. Chính vì vậy, với tình yêu đặc biệt đối với văn hóa Việt, anh Duy rất mong có thể góp sức trẻ Bình Phước để thực hiện Dự án.
Theo anh Duy, giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc là trách nhiệm của cả cộng đồng, trong đó, thanh niên có vai trò rất lớn. Vì vậy, anh mong người trẻ, nói chung và thanh niên tỉnh nhà, nói riêng cần phát huy trách nhiệm trong gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Việt bằng những việc làm cụ thể, thiết thực.

Lan tỏa niềm yêu với nghệ thuật múa rối

Từ đầu tháng 11/2020 đến nay, Nhóm Mekongaholics đã phối hợp với Tỉnh Đoàn Bình Phước tổ chức sân chơi “Nụ cười trẻ thơ” tại một số cơ sở giáo dục tại Bình Phước, qua đó giới thiệu đến các em thiếu nhi về những loại hình múa rối, tạo cơ hội để các em làm quen, trải nghiệm việc dùng rối để diễn kịch...

hinh 2 2 — Các em học sinh làm quen với những chú rối tay cực “cute”

hinh 3 1 — Anh Phan Tuấn Quốc (áo thun vàng) - Trưởng nhóm Mekongaholics (Nhóm Nghiên cứu văn hóa cộng đồng Việt Nam - ASEAN) tận tình hướng dẫn cho các em thiếu nhi làm quen và điều khiển rối dây

Hàng trăm em thiếu nhi đã được chia thành các nhóm nhỏ và cùng nhau làm việc nhóm, tạo nên những chú rối dễ thương từ các vật liệu tái chế; qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và tạo sự say mê của các em đối với múa rối. Em Nguyễn Hà Trân, học sinh lớp 5/4 (trường TH Tân Phú, TP. Đồng Xoài) vừa cùng làm các con rối vừa vui vẻ nói: “Em rất thích được tự tay làm những con rối. Em sẽ về nhà tập làm thêm để sau này chỉ cho các bạn khác cùng làm”.

hinh 5 — Các em học sinh được chia ra thành nhiều nhóm nhỏ để cùng chế tạo nên các con rối ngộ nghĩnh từ vật liệu tái chế

hinh 4 1 — Một nam sinh cười tít khi giơ chú rối mà nhóm mình vừa làm được lên khoe với bạn bè

Ngoài ra, Nhóm Mekongaholics và Tỉnh Đoàn Bình Phước đã tổ chức Hội thảo “How to make puppetry become an effective pedagogical tool in teaching English?” (Làm thế nào để nghệ thuật múa rối trở thành một giáo cụ hữu hiệu trong giảng dạy tiếng Anh?) cho hàng chục giáo viên Trung tâm Anh ngữ quốc tế Úc Châu tại TP. Đồng Xoài.

hinh 9 — Những chú rối xinh xắn đủ thể loại đã “hớp hồn” tất cả giáo viên Trung tâm Anh ngữ Quốc tế Úc Châu (Bình Phước)

hinh 11 — Vật liệu tạo nên các chú rối có thể là giấy báo, vải vụn, bìa hồ sơ bằng nhựa cũ...

hinh 12 — Cùng làm việc theo nhóm, các giáo viên Trung tâm Anh ngữ Quốc tế Úc Châu (Bình Phước) hào hứng chế tạo nên những chú rối tay (2 hình trên) và rối que, rối bóng

Qua đó, các giáo viên đã lĩnh hội những kiến thức căn bản để ứng dụng múa rối trong giảng dạy, học cách dùng vật liệu tái chế để tạo những chú rối để phục vụ cho việc dạy và học tiếng Anh, nhất là luyện các kỹ năng giao tiếp và đóng kịch, kể chuyện... trong những hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, học sinh nhiều lớp tại đây đã có cơ hội làm quen và điều khiển các chú rối xinh xắn.

hinh 10 — Anh Phan Tuấn Quốc (áo thun vàng) - Trưởng nhóm Mekongaholics (Nhóm Nghiên cứu văn hóa cộng đồng Việt Nam - ASEAN) chỉ bảo tận tình cách điều khiển rối dây cho các em học sinh Trung tâm Anh ngữ Quốc tế Úc Châu (Bình Phước)

Nghệ thuật múa rối dân gian là một di sản văn hóa phi vật thể, lưu giữ và truyền lại các kĩ năng sáng tạo, văn hóa cộng đồng và tri thức dân gian và hội tụ nhiều giá trị tốt đẹp. Múa rối là nghệ thuật tạo hình không gian, biểu cảm thông qua cử chỉ, hành động con rối do nghệ nhân điều khiển.

Múa rối được chia thành hai loại là múa rối cạn và rối nước. Trong đó, múa rối nước dân gian chủ yếu phát triển trong không gian liên kết ngành nghề truyền thống ở các làng xã nông nghiệp đồng bằng sông Hồng. Đặc biệt, nước ta là quốc gia duy nhất có múa rối nước - một sáng tạo đặc biệt của người Việt,

Múa rối cạn thì phong phú hơn do có tiếp thu, lĩnh hội thêm tinh hoa của thế giới để làm giàu kỹ thuật điều khiển, sinh động và linh hoạt hơn khi biểu diễn (không cần thủy đình). Vì thế, rối cạn thích hợp để ứng dụng rộng rãi trong các hoạt động khoa giáo trong trường học hay cộng đồng. Trên sân khấu, múa rối cạn không giới hạn về nội dung, tất cả nhân vật đều có thể nhân cách hóa khơi gợi trí tưởng tượng phong phú cho người xem.

Tác giả bài viết: Thắng Trân